วิธีใช้เทคนิคสี่ส่วนเพื่อสร้างสมดุลระหว่างตัวแบบกับทิวทัศน์
ยิ่งฝึกฝนการหาองค์ประกอบภาพแบบต่างๆ มากเท่าใด คุณก็จะได้เห็นวิธีการใหม่ๆ ที่มีความสร้างสรรค์ในการถ่ายภาพแต่ละฉากมากขึ้นเท่านั้น ในบทความนี้ ช่างภาพทิวทัศน์ทางรถไฟ Hirokazu Nagane ผู้มีชื่อเสียงจากการจัดองค์ประกอบภาพได้อย่างสวยงามจะมาแบ่งปันเทคนิคอันทรงประสิทธิภาพที่เขาใช้เป็นประจำ นั่นคือ เทคนิคสี่ส่วน มาดูกันว่าคุณจะสามารถนำเทคนิคนี้ไปใช้ในการถ่ายภาพฉากที่มีตัวแบบหลักอยู่ด้านหน้าทิวทัศน์หรือสิ่งแวดล้อมที่สวยงามแต่ดูรกตาได้หรือไม่ และคุณจะประหลาดใจที่เทคนิคนี้ได้ผลดีแม้จะเป็นการถ่ายภาพประเภทอื่นๆ นอกเหนือจากภาพทิวทัศน์หรือภาพทางรถไฟ! (เรื่องโดย Hirokazu Nagane, Digital Camera Magazine)
EOS R/ RF24-240mm f/4-6.3 IS USM/ FL: 94 มม./ Manual exposure (f/8, 1/1250 วินาที)/ ISO 400/ WB: แสงแดด
สถานที่: JR ฮอกไกโด - สายหลักฮะโกดาเตะ ระหว่างสถานีเอเบ็ตสึและโมเซอุชิ ฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น
ข้อมูลเบื้องต้น: สิ่งที่ผมคิดขณะจัดองค์ประกอบภาพ
ผมมีวิธีการที่ค่อนข้างเป็นขั้นตอนในการจัดองค์ประกอบภาพทิวทัศน์ทางรถไฟ
1. วิเคราะห์ฉาก
สิ่งแรกที่ผมทำคือวิเคราะห์ตามหลักเหตุผลว่าส่วนใดในฉากที่ดึงดูดผมมากที่สุด ผมจะใช้จุดนั้นเป็นเสาหลักของภาพและจัดองค์ประกอบภาพให้ส่วนดังกล่าวกินพื้นที่ 70% ถึง 80% ของเฟรมภาพ
2. เลือกว่าจะให้รถไฟอยู่ตรงไหน
สำหรับการถ่ายภาพในประเภทของผม รถไฟ (ตัวแบบหลัก) จะต้องเป็นจุดเด่น (น้ำหนักในภาพ) หากผู้ชมเห็นแค่ทิวทัศน์ แต่ไม่สังเกตเห็นรถไฟ ภาพของผมก็จะกลายเป็นเพียงภาพทิวทัศน์ธรรมชาติทั่วไป ไม่ใช่ภาพทิวทัศน์รถไฟ!
น้ำหนักในภาพไม่ได้เป็นเรื่องของการซูมเข้าเพื่อให้รถไฟกินพื้นที่ในเฟรมภาพมากขึ้นเท่านั้น แต่มีวิธีการที่ซับซ้อนกว่านั้นมากในการปรับเปลี่ยน วิธีการที่ผมใช้บ่อยที่สุดคือวางทิวทัศน์หลักและตัวรถไฟให้อยู่ตรงข้ามกันในแนวเฉียง วิธีนี้ทำให้สายตาของผู้ชมถูกดึงจากทิวทัศน์หลักมายังตัวรถไฟเสมอ แม้รถไฟจะกินพื้นที่ในเฟรมน้อยกว่าก็ตาม องค์ประกอบอื่นๆ อย่างอุโมงค์และแสงสว่างก็สามารถใช้ในการดึงความสนใจไปยังรถไฟได้เช่นกัน ขึ้นอยู่กับว่ามีอะไรที่สามารถนำมาใช้ได้บ้าง
วิธีนี้จะต่างจากการจัดองค์ประกอบภาพแนวเฉียงโดยทั่วไปตรงที่มักจะไม่มีองค์ประกอบในแนวเฉียงที่ชัดเจนอยู่ในเฟรมภาพ แต่คุณสามารถฝึกให้ตนเองมองเห็นความสัมพันธ์ในแนวเฉียงได้โดยการใช้เทคนิคสี่ส่วน ซึ่งผมได้อธิบายรายละเอียดไว้ใน 4 ขั้นตอนด้านล่าง
ขั้นตอนที่ 1: ฝึกมองฉากให้เป็นสี่ส่วน
ขณะที่คุณมองผ่านช่องมองภาพหรือหน้าจอ LCD ด้านหลัง ให้จินตนาการว่าภาพแบ่งออกเป็นสี่ส่วนเหมือนภาพประกอบด้านบน คุณสามารถใช้การแสดงช่องตารางช่วยได้
จากนั้น ดูว่าคุณจะสามารถปรับการจัดเฟรมให้ตัวแบบหลัก (สำหรับผมคือรถไฟ) อยู่ในช่องหนึ่งจากสี่ช่อง และให้ทิวทัศน์รอบๆ อยู่ในอีกสามช่องที่เหลือได้หรือไม่ หากคุณไม่สามารถจัดตำแหน่งเหล่านี้ให้อยู่ในแนวเฉียงที่สมบูรณ์แบบก็ไม่เป็นไร เพราะจุดประสงค์ของเราคือเพื่อให้ทราบว่าคุณสามารถจัดวางองค์ประกอบต่างๆ แบบนี้ได้! และหากตัวแบบจะซ้อนทับกับเส้นแบ่งส่วนก็ไม่เป็นไรเช่นกัน
ขั้นตอนที่ 2: หาส่วนที่สวยที่สุดในฉากและจัดเฟรมให้ตัวแบบอยู่ในแนวเฉียงที่ตรงข้ามกับส่วนนั้น
ในขั้นตอนนี้ เราจะลงรายละเอียดมากกว่าขั้นตอนก่อนหน้า ในฉากนี้อาจจะมีองค์ประกอบหลายอย่าง ดังนั้น ให้เลือกว่าองค์ประกอบใดดึงดูดสายตาคุณมากที่สุด ส่วนที่ดึงดูดความสนใจของคุณนี้จะเป็นเสาหลักขององค์ประกอบภาพ ใส่เสาหลักที่ว่านี้ไว้ในพื้นที่ช่องหนึ่ง และพยายามใส่ตัวแบบหลักของคุณเข้าไปในช่องที่อยู่ตรงข้ามในแนวเฉียง


จัดองค์ประกอบภาพโดยให้ต้นซากุระเป็นเสาหลัก


จัดองค์ประกอบภาพโดยให้ต้นหญ้าสีเงินเป็นเสาหลัก
เคล็ดลับระดับมือโปร: การจะถ่ายภาพให้ออกมาดีอาจเป็นเรื่องท้าทายกว่าที่คิด แต่อย่ายอมแพ้!
ในบางครั้ง สิ่งที่ยากคือการจัดตำแหน่งให้เสาหลักและตัวแบบอยู่ในช่องตรงข้ามกัน และในบางครั้ง คุณอาจพบว่าสัดส่วนของตัวแบบเมื่อเทียบกับทิวทัศน์ดูไม่สวยงามเท่าใดนักจากจุดที่คุณถ่ายภาพ คุณจึงควรเตรียมพร้อมสำหรับการย้ายที่ไปเรื่อยๆ เพื่อหาตำแหน่งถ่ายภาพและมุมที่ดีที่สุด อย่ายอมแพ้ เพราะปัญหานี้จะเกิดได้บ่อย แม้แต่กับผมก็ตาม!
ขั้นตอนที่ 3: เก็บรายละเอียดเมื่อมีองค์ประกอบส่วนเกินในเฟรมภาพ
หลัง
EOS R3/ RF100-500mm f/4.5-7.1L IS USM/ FL: 428 มม./ Manual exposure (f/8, 1/4000 วินาที)/ ISO 1600
ก่อน
A: สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น
B: บ้านเรือนอาจดูรกตา
C: กิ่งไม้เด่นเกินไป
ขณะจัดองค์ประกอบภาพ คุณต้องเลือกสรรว่าจะให้สิ่งใดอยู่ในเฟรมบ้าง ให้ระวังองค์ประกอบที่อาจดึงดูดสายตาหรือเป็นอุปสรรคต่อโลกที่คุณต้องการสร้างด้วยรูปภาพของคุณ ตัวอย่างเช่น ในการถ่ายภาพทางรถไฟ เรามักจะพยายามหลีกเลี่ยงไม่ให้มีบ้านเรือน เสาไฟฟ้า หรือองค์ประกอบอื่นๆ ที่มนุษย์สร้างขึ้นอยู่ในเฟรม
คุณสามารถซูมเข้าหรือครอปองค์ประกอบส่วนเกินเหล่านี้ออกไปได้ หรืออาจเปลี่ยนมุมเพื่อให้องค์ประกอบเหล่านี้ไปซ่อนอยู่ด้านหลังสิ่งที่สวยงามกว่า แต่บางครั้ง ทางเลือกที่ดีที่สุดคือเปลี่ยนตำแหน่งการถ่ายภาพของคุณไปเลย
เคล็ดลับระดับมือโปร: เผื่อเวลาไว้ให้เพียงพอสำหรับการแก้ปัญหา
เวลาจะผ่านไปเร็วกว่าที่คิดเมื่อคุณพยายามมองหามุมที่สวยและปราศจากสิ่งรบกวนมากที่สุด บางครั้ง หลังจากปกปิดองค์ประกอบที่ดูรกตาไปได้หนึ่งอย่างแล้ว ผมจะเห็นสิ่งอื่นที่กวนใจและต้องแก้ไขการจัดองค์ประกอบภาพอีกครั้ง ในสถานการณ์ที่มีความท้าทาย ผมอาจต้องย้ายที่ประมาณสองสามครั้งจึงจะพอใจ ผมจึงวางแผนการเดินทางให้ไปถึงสถานที่ถ่ายภาพล่วงหน้าอย่างน้อยหนึ่งชั่วโมงเสมอก่อนถึงเวลาวิ่งผ่านตามกำหนดของรถไฟขบวนที่ผมต้องการ
ขั้นตอนที่ 4: คิดถึงเทคนิคสี่ส่วนเมื่อมองฉากต่างๆ
ขั้นตอนที่ 1 ถึง 3 คือพื้นฐานในการจัดองค์ประกอบภาพด้วยเทคนิคสี่ส่วน ขั้นตอนสุดท้ายคือฝึกสายตาและทักษะการมองเห็นภาพของคุณจนกระทั่งสามารถค้นพบความสัมพันธ์ในแนวเฉียงได้อย่างง่ายดาย! ให้ทำเช่นนี้ทุกครั้งที่คุณออกไปถ่ายภาพ หรือแม้แค่ไปเลือกหาสถานที่ก็ตาม ผมยังคงใช้วิธีนี้ในการมองภาพอยู่ และหากทราบว่ารถไฟกำลังจะผ่านมาในเวลาอีกไม่นาน ผมจะถ่ายภาพเพื่อดูว่าการจัดองค์ประกอบภาพที่คิดเอาไว้จะได้ผลเมื่อนำมาใช้จริงหรือไม่
ด้านล่างนี้คือตัวอย่างภาพที่ผมจัดองค์ประกอบด้วยเทคนิคสี่ส่วน
รถไฟท่ามกลางทิวทัศน์เขียวขจีในฤดูใบไม้ผลิ
EOS R/ RF24-105mm f/4L IS USM/ FL: 50 มม./ Manual exposure (f/11, 1/500 วินาที)/ ISO 800

รถไฟอยู่ในช่องหนึ่งจากสี่ช่อง และกิ่งไม้สีเขียวสดของต้นไม้ในโฟร์กราวด์อยู่ในอีกสามช่องที่เหลือ
รถไฟและดอกคอสมอส
EOS R6 Mark II/ RF24-70mm f/2/8L IS USM/ FL: 27 มม./ Manual exposure (f/14, 1/800 วินาที)/ ISO 1600

ในภาพนี้ ผมให้ดอกคอสมอสที่กำลังบานอยู่ในโฟร์กราวด์ เพื่อให้ดูเหมือนว่ารถไฟกำลังมุ่งหน้ามาทางดอกไม้เหล่านี้
กับดอกทานตะวัน
กล้องฟูลเฟรม EOS DSLR/ เลนส์ 24-70 มม./ FL: 31 มม./ Manual exposure (f/11, 1/640 วินาที)/ ISO 500

ในภาพนี้ ผมให้รถไฟอยู่ในช่องหนึ่ง ภูเขาไคมอนอีกช่องหนึ่ง และทุ่งดอกทานตะวันในสองช่องสุดท้าย
ในทิวทัศน์ฤดูหนาวที่เต็มไปด้วยน้ำค้างแข็ง
EOS R5/ RF16mm f/2.8 STM/ FL: 16 มม./ Manual exposure (f/13, 1/2500 วินาที)/ ISO 1600

ในภาพนี้ ผมทำให้รถไฟ “หยุดการเคลื่อนไหว” ในวินาทีที่อยู่ในแนวเฉียงตรงข้ามกับแฉกแสงท่ามกลางต้นไม้ที่มีน้ำแข็งเกาะ
ด้านหน้าภูเขา
กล้อง EOS DSLR แบบ APS-C / เลนส์ 70-200 มม. f/2.8L lens/ FL: 105 มม. (เทียบเท่า 168 มม.)/ Manual exposure (f/8, 1/2 วินาที)/ ISO 400

อีกภาพหนึ่งที่ตั้งใจถ่ายในจังหวะที่สามารถหยุดการเคลื่อนไหวของรถไฟขณะอยู่ตรงข้ามกับภูเขาที่ปกคลุมด้วยหิมะในแนวเฉียง
เคล็ดลับระดับมือโปร: สิ่งสำคัญคือกระบวนการ
จะมีหลายครั้งที่ไม่ว่าคุณจะพยายามเท่าใดก็ไม่สามารถทำให้องค์ประกอบอยู่ในแต่ละช่องได้อย่างเหมาะสม แต่นั่นไม่เป็นไรเลย เพราะกระบวนการเรียนรู้ที่จะมองเห็นองค์ประกอบภาพต่างหากคือสิ่งที่สำคัญ ในขณะที่ฝึกฝน คุณจะค่อยๆ เรียนรู้ไปเองว่าสิ่งใดใช้ได้หรือไม่ได้ ซึ่งกระบวนการนี้จะช่วยพัฒนาทักษะการจัดองค์ประกอบภาพของคุณให้ดีขึ้น
เคล็ดลับทิ้งท้าย: หากคุณไม่พบว่าองค์ประกอบมีความสัมพันธ์กันในแนวเฉียง ให้ลองวิธีอื่น
ขั้นตอนที่ 4 มีไว้เพื่อการฝึกฝน จะมีบางสถานการณ์เสมอที่เทคนิคการจัดองค์ประกอบภาพด้วยวิธีอื่นได้ผลดีกว่า! เทคนิคการจัดองค์ประกอบภาพอื่นที่ผมใช้บ่อยๆ คือการจัดองค์ประกอบภาพแบบแบ่งครึ่งและแบบกึ่งกลาง พยายามสร้างความคุ้นเคยกับเทคนิคการจัดองค์ประกอบภาพแบบต่างๆ เพื่อให้ตนเองสามารถเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมได้
การจัดองค์ประกอบภาพแบบแบ่งครึ่ง
EOS R5/ RF15-35mm f/2.8L IS USM/ FL: 17 มม./ Manual exposure (f/8, 1/4000 วินาที)/ ISO 1600
การจัดองค์ประกอบภาพแบบแบ่งครึ่งเป็นวิธีการที่ง่ายดายที่สุดในการแสดงความสมมาตร เช่นภาพที่คุณได้เมื่อถ่ายภาพเงาสะท้อนที่สวยงามบนผิวน้ำนิ่ง บางครั้งคุณจะสามารถใช้เทคนิคสี่ส่วนร่วมด้วยเพื่อให้ได้สมดุลที่ดียิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น ในภาพด้านบน ผมให้เงาสะท้อนของต้นไม้และก้อนเมฆอยู่ในช่องล่างซ้ายจากสี่ช่อง โดยอยู่ตรงข้ามกับรถไฟในแนวเฉียง อย่าลืม: อย่ายึดติดกับการพยายามฝืนใช้เทคนิคมากเกินไปหากการจัดองค์ประกอบภาพแบบอื่นใช้ได้ผลดีกว่า!
การจัดองค์ประกอบภาพแบบกึ่งกลาง
กล้อง EOS DSLR แบบ APS-C / เลนส์ 600 มม. f/4 + Extender EF2x III/ FL: 1200 มม. (เทียบเท่า 1920 มม.)/ Manual exposure (f/11, 1/3200 วินาที)/ ISO 400
มีสาเหตุหลายอย่างที่ทำให้ช่างภาพไม่อยากใช้การจัดองค์ประกอบภาพแบบกึ่งกลาง ซึ่งวิธีนี้ คุณจะต้องวางตัวเแบบเอาไว้ตรงกลางเฟรม แต่วิธีนี้ใช้ได้ผลดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อคุณต้องการให้ความสนใจของผู้ชมไปอยู่ที่ตัวแบบที่มีความโดดเด่นเป็นพิเศษ
ทบทวนพื้นฐานการจัดองค์ประกอบภาพของคุณได้ที่บทความต่อไปนี้:
- การจัดเฟรมภาพ ระดับแนวนอน และระดับแนวตั้ง
- ตัวแบบหลัก ตัวแบบรอง และรูปสามเหลี่ยม
- การจัดองค์ประกอบภาพแบบกึ่งกลาง การจัดองค์ประกอบภาพแบบสมมาตร
- เส้นนำสายตา จังหวะที่ไม่คาดคิด และการตัดส่วนเกิน
- กฎสามส่วนและกฎสี่ส่วน
- การจัดองค์ประกอบภาพตามเส้นแนวทแยงมุมและกฎสามส่วน
- “รูปแบบและจังหวะ” และ “เส้นโค้งรูปตัว S”
อัปสกิลการจัดองค์ประกอบภาพของคุณด้วยแบบฝึกหัดต่อไปนี้:
- ทำความรู้จักการจัดองค์ประกอบภาพแบบกึ่งกลางอีกครั้ง: 2 แบบฝึกหัดสำหรับการเดินถ่ายภาพครั้งต่อไปของคุณ
- ภาพทิวทัศน์ที่มีท้องฟ้าสไตล์มินิมัลลิสต์
- ภาพโคลสอัพระยะ 24 มม.: 3 แบบฝึกหัดง่ายๆ เพื่อฝึกใช้มุมมองเปอร์สเปคทีฟมุมกว้างให้ชำนาญ
- วิธีเมทริกซ์: เพิ่มความหลากหลายให้ภาพถ่ายของคุณด้วยวิธีการที่เป็นระบบ
เกี่ยวกับผู้เขียน
นิตยสารรายเดือนที่เชื่อว่าความสุขของการถ่ายภาพจะยิ่งเพิ่มขึ้น เมื่อผู้ถ่ายภาพได้เรียนรู้เกี่ยวกับฟังก์ชั่นต่างๆ ของกล้องมากยิ่งขึ้น นิตยสารเล่มนี้เผยแพร่ข่าวสารเกี่ยวกับกล้องรุ่นใหม่ๆ รวมถึงคุณสมบัติของกล้องและนำเสนอเทคนิคการถ่ายภาพอย่างหลากหลาย
จัดพิมพ์โดย Impress Corporation
เกิดในโยโกฮาม่าในปี 1974 หลังจบการศึกษาจาก Musashi Institute of Technology (ปัจจุบันเรียกกันว่า "Tokyo City University") เขาได้เรียนถ่ายภาพจากช่างภาพทางรถไฟ Mitsuhide Mashima ซึ่งเป็นซีอีโอของ Mashima Railway Pictures ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เขาเคยมีส่วนร่วมในการอธิบายเทคนิคการถ่ายภาพทางรถไฟให้กับนิตยสารถ่ายภาพ และเขียนคู่มือการถ่ายภาพทางรถไฟ เขาเดินทางไปทั่วประเทศญี่ปุ่นเพื่อถ่ายภาพรถไฟพร้อมกับยึดคติประจำใจที่ว่า "ถ่ายภาพให้ดูสมจริงจนคุณได้ยินเสียงของรถไฟแม้เพียงแค่มองดูภาพถ่าย"