เลนส์เดี่ยว หรือที่เรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่าเลนส์ทางยาวโฟกัสคงที่ มักจะมีรูรับแสงกว้างสุดใหญ่กว่าเลนส์ซูม คุณสมบัตินี้เองทำให้เลนส์เดี่ยวเหมาะสำหรับการสร้างโบเก้ รวมทั้งการถ่ายภาพในเวลากลางคืนหรือการหยุดการเคลื่อนไหวด้วยความเร็วชัตเตอร์สูง มาสำรวจกันว่าคุณสมบัติอันเป็นเอกลักษณ์ของเลนส์ประเภทนี้จะเป็นประโยชน์ต่อภาพถ่ายของเราอย่างไรบ้าง

EOS R50 + RF35mm f/1.4L VCM ที่ 35 มม. (เทียบเท่า 56 มม.), f/2.8

 

ถ่ายโบเก้สวยๆ ได้อย่างง่ายดาย

ข้อได้เปรียบ
- รูรับแสงกว้างสุดขนาดใหญ่ เหมาะสำหรับการสร้างโบเก้
- สามารถใช้ความเร็วชัตเตอร์สูงๆ ในสภาวะแสงน้อยได้
- มักจะมีขนาดเล็ก น้ำหนักเบา จึงพกพาได้สะดวก

ข้อเสีย
- ต้องเปลี่ยนเลนส์เพื่อเปลี่ยนทางยาวโฟกัส
- ไม่สามารถซูมเพื่อเปลี่ยนขอบเขตภาพได้

 

เลนส์เดี่ยวคืออะไร

เลนส์เดี่ยวเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เลนส์ทางยาวโฟกัสเดี่ยวหรือเลนส์ทางยาวโฟกัสคงที่ ดังที่ชื่อข้างต้นได้อธิบายไว้ เลนส์เดี่ยวมีเพียงทางยาวโฟกัสเดียวเท่านั้น จึงไม่สามารถซูมเข้าออกเพื่อเปลี่ยนมุมรับภาพได้

แม้อาจฟังดูไม่สะดวกสบาย แต่เหล่าช่างภาพก็ชื่นชอบเลนส์ประเภทนี้ด้วยเหตุผลหลายประการ ดังนี้

i) โบเก้ที่สวยงาม
เลนส์เดี่ยวมักจะมีรูรับแสงกว้างสุดที่กว้างกว่าเลนส์ซูม เช่น f/1.2, f/1.4 และ f/1.8 ซึ่งจะสร้างโบเก้ในส่วนแบ็คกราวด์/เอฟเฟ็กต์โฟกัสตื้นที่สวยงามได้อย่างง่ายดาย

ii) เหมาะสำหรับสภาวะแสงน้อย
ความสามารถในการใช้ค่า f ต่ำๆ (รูรับแสงกว้างๆ) ในสภาวะแสงน้อยหรือมืดทึมช่วยให้คุณตั้งค่าความเร็วชัตเตอร์และความไวแสง ISO ได้อย่างยืดหยุ่นมากขึ้น คุณสามารถใช้ความเร็วชัตเตอร์เร็วๆ เพื่อหยุดการเคลื่อนไหวหรือหลีกเลี่ยงภาพเบลอจากการสั่นของกล้อง หรือจะตั้งค่าความไวแสง ISO ต่ำๆ เพื่อให้ภาพมีเม็ดเกรนน้อยลงก็ได้

---
อ่านสรุปความสัมพันธ์ระหว่างรูรับแสง ความเร็วชัตเตอร์ และความเร็ว ISO ได้ใน
พื้นฐานเกี่ยวกับกล้อง #3: การเปิดรับแสง
---

iii) มักจะมีขนาดเล็กกว่า น้ำหนักเบากว่า และพกพาได้สะดวกกว่าเลนส์ซูม
เมื่อเปรียบเทียบกับเลนส์ซูมแล้ว เลนส์เดี่ยวจะมีโครงสร้างเลนส์ที่เรียบง่ายกว่า ซึ่งทำให้เลนส์เดี่ยวหลายรุ่นมีขนาดเล็กกว่า น้ำหนักเบากว่า และพกพาได้สะดวกกว่าเลนส์ซูมที่ครอบคลุมทางยาวโฟกัสเท่ากัน 

iv) ช่วยฝึกทักษะการจัดองค์ประกอบภาพ
การใช้เลนส์เดี่ยวจะเปลี่ยนแนวทางการถ่ายภาพของคุณ เพราะคุณต้องเคลื่อนที่ไปรอบๆ เพื่อหาองค์ประกอบที่ดีที่สุดแทนที่จะหมุนวงแหวนการซูมเฉยๆ แม้ว่าจะเป็นงานไม่ง่าย แต่ก็เป็นการฝึกฝนทักษะการจัดองค์ประกอบภาพและช่วยให้คุณใช้ไอเดียสร้างสรรค์ผลงานได้อย่างเต็มที่!

อ่านเพิ่มเติมได้ที่
แนวคิดในการกำหนดข้อจำกัดในการถ่ายภาพให้กับตนเอง เพื่อช่วยคุณฉีกออกจากแนวคิดสร้างสรรค์แบบเดิมๆ!
เลนส์เดี่ยวหรือเลนส์ซูม: ควรซื้อแบบไหนดี

 

แนวคิดสำคัญ (1): ประเภทของเลนส์เดี่ยว

เลนส์เดี่ยวมีด้วยกันสี่ประเภทหลักๆ

เลนส์มุมกว้าง

เลนส์เหล่านี้สามารถถ่ายบริเวณฉากกว้างๆ ได้ โดยมีทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรมในระยะ 35 มม. หรือน้อยกว่า

เลนส์มุมกว้างอัลตร้าไวด์เป็นเลนส์มุมกว้างชนิดพิเศษที่มีทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรมสั้นกว่า 24 มม.

เลนส์มาตรฐานและเลนส์เทเลโฟโต้ระยะกลาง

เลนส์เดี่ยวมาตรฐาน (หรือที่เรียกว่า “ทั่วไป”) มีทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรมประมาณ 40 ถึง 60 มม. ซึ่งให้เปอร์สเปคทีฟใกล้เคียงกับที่มองเห็นด้วยตาเปล่า เลนส์มาตรฐานที่พบได้บ่อยที่สุดคือเลนส์ 50mm f/1.8 “50 มม. ความไวสูง”

เลนส์เดี่ยวเทเลโฟโต้ระยะกลางเป็นเลนส์เดี่ยวที่ให้ทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรมประมาณ 70 ถึง 135 มม. มีทางยาวโฟกัสหลักๆ คือ 85 มม., 100 มม. และ 135 มม. เลนส์ประเภทนี้เป็นเลนส์ที่นิยมใช้ในการถ่ายภาพพอร์ตเทรตและผลิตภัณฑ์ เนื่องจากถ่ายรูปทรงได้อย่างสมจริงโดยเกิดความบิดเบี้ยวเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย

เลนส์เทเลโฟโต้และเลนส์ซูเปอร์เทเลโฟโต้

เลนส์ประเภทนี้สามารถถ่ายภาพโคลสอัพของวัตถุที่อยู่ห่างออกไปได้ เลนส์เดี่ยวซูเปอร์เทเลโฟโต้มีทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรม 400 มม. ขึ้นไป

เลนส์มาโคร

เลนส์เหล่านี้สามารถถ่ายภาพโคลสอัพของตัวแบบที่มีขนาดเล็กจิ๋วได้

 

ตัวอย่างเลนส์เดี่ยว RF ของ Canon

เลนส์มุมกว้างอัลตร้าไวด์ 2 รุ่นและเลนส์มุมกว้าง 2 รุ่น
(1) RF16mm f/2.8 STM
(2) RF24mm f/1.8L Macro IS STM
(3) RF28mm f/2.8 STM
(4) RF35mm f/1.4L VCM

อ่านเพิ่มเติมได้ที่
บทวิจารณ์เลนส์: RF28mm f/2.8 STM กับ RF35mm f/1.8 Macro IS STM ในการถ่ายภาพท่องเที่ยว และสตรีท

เลนส์มาตรฐาน 1 รุ่นและเลนส์เทเลโฟโต้ระยะกลาง 2 รุ่น
(1) RF50mm f/1.8 STM
(2) RF85mm f/2 Macro IS STM
(3) RF135mm f/1.8L IS USM

เลนส์เดี่ยวซูเปอร์เทเลโฟโต้ 2 รุ่น
(1) RF600mm f/11 IS STM
(2) RF600mm f/4L IS USM

เลนส์มาโคร
(1) RF24mm f/1.8 Macro IS STM
(2) RF35mm f/1.8 Macro IS STM
(3) RF85mm f/2 Macro IS STM
(4) RF100mm f/2.8L Macro IS USM

 

แนวคิดสำคัญ (2): เลนส์เดี่ยว เลนส์ซูม และความแตกต่างในเรื่องเอฟเฟ็กต์โบเก้

เลนส์เดี่ยวมักเบลอแบ็คกราวด์ (สร้างโบเก้) ได้ดีกว่าเมื่อเทียบกับเลนส์ซูมที่มีรูรับแสงแบบปรับได้สำหรับผู้ใช้งานทั่วไปที่ทางยาวโฟกัสเท่ากัน ภาพตัวอย่างด้านล่างถ่ายที่ 35 มม. บนกล้อง APS-C (ทางยาวโฟกัสเทียบเท่าฟูลเฟรม 56 มม.) รูรับแสงกว้างสุดบนเลนส์เดี่ยวคือ f/1.4 ขณะที่บนเลนส์ซูมคือ f/5.6 พึงทราบว่าความแตกต่างนี้มีความสำคัญต่อแบ็คกราวด์เบลอ (โบเก้)

 

แนวคิดสำคัญ (3): มีค่า f สต็อปให้เลือกมากมาย

เลนส์เดี่ยวมีช่วงค่า f ที่ใช้งานได้หลากหลายกว่า เมื่อเทียบกับเลนส์ซูมที่มีรูรับแสงแบบปรับได้ที่ทางยาวโฟกัสเท่ากัน ตัวอย่างเช่น ที่ 35 มม. รูรับแสงกว้างสุดคือ f/1.4 บนเลนส์ RF35mm f/1.4L VCM  แต่ f/5.6 บนเลนส์ RF-S15-45mm f/4.5-6.3 IS STM ยิ่งมีค่า f สต็อปให้เลือกมากเท่าใด ก็มีความยืดหยุ่นมากขึ้นเท่านั้น!

ต่อไปนี้คือสิ่งที่สามารถทำได้ด้วยเลนส์ f/1.4:
การถ่ายภาพดาราศาสตร์: การถ่ายภาพท้องฟ้าที่ดารดาษไปด้วยดวงดาวด้วยเลนส์ f/1.4

 

แนวคิดสำคัญ (4): การจับโฟกัส

หนึ่งในฉากที่ท้าทายที่สุดที่คุณจะพบเจอขณะใช้เลนส์เดี่ยวคือ เมื่อใช้รูรับแสงกว้างสุดถ่ายภาพตัวแบบขนาดเล็กในแบบโคลสอัพ การจับโฟกัสตัวแบบให้พอเหมาะจะทำได้ยากขึ้น เนื่องจากระยะชัดจะตื้นกว่าปกติ ซึ่งหมายความว่าจะมีพื้นที่ในโฟกัสน้อยมาก!

คุณสามารถถ่ายภาพในลักษณะนี้ได้ดียิ่งขึ้นโดยทำความคุ้นเคยกับเทคนิคต่างๆ เพื่อการโฟกัสอย่างแม่นยำ  ลองดูคำแนะนำดังนี้

- ใช้โหมดพื้นที่ AF ที่มีกรอบ AF เล็กๆ เช่น โหมด AF จุดเล็ก 
- ควบคุมโฟกัสโดยตรงโดยใช้โหมดโฟกัสแบบแมนนวลร่วมกับ MF peaking 
- ใช้ฟังก์ชั่น “ขยายใหญ่” เพื่อเช็กว่าโฟกัสอยู่ตรงจุดที่ต้องการก่อนที่คุณจะออกจากฉากนั้นๆ

EOS R50/ RF35mm f/1.4L VCM/ FL: 35 มม. (เทียบเท่า 56 มม.)/ Aperture-priority AE (f/1.4, 1/80 วินาที, EV -0.3)/ ISO 400/ WB: อัตโนมัติ (Ambience-priority)/ ถูกครอประหว่างกระบวนการปรับแต่ง

การใช้โฟกัสแบบแมนนวลร่วมกับ MF peaking ช่วยให้แน่ใจว่าดอกเฟื่องฟ้าสีขาวขนาดเล็กจิ๋วนี้จะอยู่ในโฟกัสอย่างสมบูรณ์แบบแม้ว่าจะมีระยะชัดที่ตื้นมากก็ตาม